ဇကားသ္အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
- အာရဗီအဘိဓာန္တြင္ သန္႔ရွင္းျခင္း၊ ပြားမ်ားျခင္းကို ဇကားသ္ဟုေခၚသည္။ က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္ႏွင့္ ဟဒီးဆ္ေတာ္တြင္လည္း ဇကားသ္ေပးလွဴျခင္းျဖင့္ က်န္ပစၥည္းမ်ားသန္႔ရွင္း၍ ပြားမ်ားလာသည္ဟု လာရွိေပသည္။ ထို႔အျပင္ ျပည့္၀စြာဇကားသ္ ေပးလွဴေသာသူ၏ ႏွလံုးသား သည္ပင္ ေစးနဲမႈမွ သန္႔စင္သြားေလသည္။
- ဇကားသ္မေပးလွဴခဲ့ေသာ ပစၥည္းမ်ားသည္ ပ်က္စီးမႈမ်ားမွ လံုျခံဳမႈရရွိ၍ တစ္ေန႔တစ္ျခား ပြားမ်ားလာျပီး ဇကားသ္ေပးလွဴျခင္း မရွိေသာ ပစၥည္းမ်ားတြင္ တစ္ေန႔တစ္ျခား ေလွ်ာ့နည္းမႈႏွင့္ ပ်က္စီးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။
- ဇကားသ္ႏွင့္ အျခားအလွဴဒါနမ်ားတြင္ ေစးနည္းမႈျပဳျခင္းသည္ မုိးေကာင္းကင္၏ ဗရကသ္မဂၤလာ က်ေရာက္မည့္တံခါးကုိ ပိတ္ေစသည္။
- ဟဒီးဆ္ေတာ္တြင္လာရွိသည္မွာ ဇကားသ္(မေပးဘဲ) ပိတ္ပင္တားဆီးေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္အေပၚ အလႅာဟ္အသွ်င္ျမတ္သည္ စားနပ္ရိကၡာရွားပါးမႈႏွင့္ မုိးေခါင္ေရရွားမႈကုိ ၾကံဳေတြ ့ေစေတာ္မူသည္။
- အစၥလာမ္တရားေတာ္တြင္ မိမိပုိင္ပစၥည္းမ်ားမွ အစၥလာမ္တရားေတာ္အရ သတ္မွတ္ထားသည့္စံႏႈန္းကုိ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ကုိယ္က်ိဳးမပါဘဲ အလႅာဟ္အသွ်င္ျမတ္၏ ေက်နပ္မႈရရွိရန္အ တြက္ အီမာန္ရွင္သူဆင္းရဲတစ္ဦးဦးအား အျပီးအပုိင္ ပုိင္ဆုိင္ခြင့္ေပးျခင္းကုုိ ဇကားသ္ ဟုေခၚသည္။
ဇကားသ္၏ အမိန္႔
(၁) ဇကားသ္ဖွရႆြ္ (မလုပ္မေနရတာ၀န္) ျဖစ္ေၾကာင္း က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္ ေစာင္(၁) က႑(၂) အာယသ္ေတာ္(၄၃) တြင္လာရွိသည္။ (အသင္တုိ့သည္ ဆြလသ္ဝတ္ျပဳၾကကုန္ တရားဝင္ဒါနေၾကးျဖစ္ေသာ ဇကားသ္ကုိလည္းေပးေဆာင္ၾကကုန္။)
(၂) က်မ္းေတာ္ျမတ္ကုရ္အာန္တြင္ ဇကားသ္၏ အမိန္႔ေတာ္လာ အာယသ္ေတာ္ အမ်ားအျပားရွိသည့္အျပင္ နမားဇ္၏ အမိန့္ေတာ္ႏွင့္အတူတူ (၃၂) ေနရာတြင္လည္း မိန္႔ရွိထားေတာ္မူသည္ ဟိဂ်္ရီ(၂)ႏွစ္ခုတြင္က်ေရာက္ခဲ့သည္။
(၃) ဇကားသ္သည္ ဖရာႆြ္ (မလုပ္မေနရတာ၀န္) ျဖစ္ေၾကာင္း ဟဒီးဆ္ေတာ္မ်ား၌လည္း လာရွိေပသည္။
ဟဒီးစ္ေတာ္တြင္ တမန္ေတာ္ျမတ္ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمْ သခင္က အစၥလာမ္သာသနာ၏ အေျခအျမစ္တရား ငါးပါးရွိသည္ဟု မိန္႔ေတာ္မူထားရာ ၎အေျခအျမစ္တရား ငါးပါးတြင္ ဇကားသ္လည္းပါဝင္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ တာဝန္ရွိသူအေပၚ ဇကားသ္ေပးလွဴျခင္းသည္ (ဖွရႆြ္အုိင္းန္) မေပးမေနရ တာဝန္တစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္အားလုံးတုိ့သည္ တစ္စုတစ္စည္းတည္းရွိၾကသည္။(ဘဒါအိအ္က်မ္း)
ဇကားသ္တာဝန္ရွိသူ
ဇကားသ္တာရွိသူမွာ(၁) အီမာန္ရွင္ (၂)အသိဥာဏ္ေကာင္းသူ (၃)အရြယ္ေရာက္သူ (၄)အာဇဒ္(ဝါ)လြတ္လပ္သူ (၅)နိဆြာဗ္ရွင္ ျဖစ္ရမည္။
ေရႊ၏ နိဆြာဗ္ (သက္မွတ္ခ်က္)
ေရႊ၏ နိဆြာဗ္ (သက္မွတ္ခ်က္) သည္ အာရဗ္အေလးခ်ိန္အရ ေရႊဒဂၤါး(၂၀)၊အႏိၵယအေလးခ်ိန္အရ (၇) တုိလာခြဲ၊ ျမန္မာအေလးခ်ိန္အရ (၅) က်ပ္ (၃)ပဲ (၄)ေရြးျဖစ္သည္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ လက္ဝတ္လက္စားမ်ားအေပၚဇကားသ္
(၂) “မဟရ္” လက္မထပ္ခင္ တင္ေတာင္းထားသည့္ ေရႊသည္ ဇနီးသည္၏ ပုိင္ဆုိင္မႈတြင္ ရွိသည့္အတြက္ နိဆြာဗ္ (သက္မွတ္ခ်က္) ျပည့္မွီသြားပါက ဇနီးသည္အေပၚ ဇကားသ္တာဝန္ရွိမည္။
(၃) မိဘ ဖက္မွ သားသမီးမ်ားကုိ အျပီးအပုိင္ေပးထားေသာ ေရႊ၏ ဇကားသ္သည္ သားသမီးမ်ား အေပၚ၌သာ တာဝန္ရွိသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဖခင္မွ သားသမီးမ်ားအား အသိေပး၍ ၎ေရႊမ်ားမွ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ခဲ့ပါက သားသမီး၏ တာဝန္ေက်သြားမည္ျဖစ္သည္။
(၄) ဇနီးသည္ႏွင့္ သားမီးမ်ားအား အျပီးအပုိင္မေပးဘဲ အလွဆင္ေပးထားသည့္ ေရႊမ်ား၏ ဇကားသ္သည္ အလွဆင္ေပးထားသူအေပၚ၌ တာဝန္ရွိသည္။
(၅) နိဆြာဗ္ (သက္မွတ္ခ်က္) မျပည့္ေသာ ေရႊအနည္းငယ္ (သုိ႔) ေငြသားအနည္းငယ္ (သုိ႔) က်ပ္ေငြအနည္းငယ္ (သုိ႔) အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္း အနည္းငယ္စီရွိျပီး ၎ပစၥည္းမ်ားအားလုံး စုေပါင္းလုိက္၍ ေငြသား(၅၂)တုိလာခြဲ၏ တန္ဖုိး ျပည့္မွီီသြားပါက ၎ပစၥည္းမ်ား အေပၚမွလည္း ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။
(၆) မိမိပုိင္ဆုိင္ေသာ ေရႊမ်ားထဲမွ ဇကားသ္ေပးလုိပါက ၎ေရႊမ်ားထဲမွ(၄၀)ပုံ(၁)ပုံ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။ ဥပမာ ေရႊ(၄၀) က်ပ္သားရွိလွ်င္ ေရႊတစ္က်ပ္သား ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။ အကယ္၍ ေရႊတစ္က်ပ္သား မေပးလုိပါက ၎ေရႊတစ္က်ပ္ သား၏ ကာလတန္ဖုိးကုိ က်ပ္ေငြႏွင့္ တြက္၍ ေပးေဆာင္ရမည္။
ေငြသား၏ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)
ေငြသား၏ နိဆြာဗ္သည္ အရဗ္အေလးခ်ိန္အရ ေငြဒဂၤါ(၂၀၀) ၊ အႏၵိယအေလးခ်ိန္အရ (၅၇) တုိလာခြဲ၊ ျမန္မာအေလးခ်ိန္အရ (၃၆.၅)က်ပ္သား ျဖစ္သည္။
က်ပ္ေငြ၏ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)
က်ပ္ ေငြ၏ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)သည္ ေငြသား(၅၂)တုိလာခြဲ၏ ကာလတန္ဖုိးႏွင့္ အညီျဖစ္သည္။ ယခု ေငြသားတစ္တုိလာ၏ ကာလတန္ဖုိးသည္ (၉၀၀၀) က်ပ္ျဖစ္ျပီး ေငြသား(၅၂) တုိလာခြဲ၏ တန္ဖုိးသည္ (၄၇၂၅၀၀) က်ပ္ ျဖစ္သည္။ ဤ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)သည္ ယခုႏွစ္ မြန္ျပည္နယ္အုိလအစၥလာမ့္သာသနာ့ပညာရွင္မ်ားအဖြဲ ဓမၼသတ္ဌာနမွ သတ္မွတ္ေသာ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္) ျဖစ္သည္။
အထက္ေဖၚျပပါ သတ္မွတ္ခ်က္အရ က်ပ္ေငြ (၄၇၂၅၀၀) ရွိသူသည္ အစၥလာမ္တရားေတာ္အရ ခ်မ္းသားသူျဖစ္၍ ၎သည္ မိမိပုိင္က်ပ္ေငြ (၄၇၂၅၀၀) မွ (၄၀) ပုံ (၁)ပုံ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။ ( ဥပမာ - က်ပ္ေငြသိန္း (၄၀) တြင္ (၁) သိန္း )
အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္းမ်ား၏ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)
(၁) အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္း၏ နိဆြာဗ္သည္လည္း ေငြသား(၂၅)တုိလာခြဲ၏ ကာလတန္ဖုိးႏွင့္အညီ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ-အေရာင္းအဝယ္ ပစၥည္းမ်ား၏ တန္ဖုိးသည္ ေငြသား(၂၅)တုိလာခြဲ၏ ကာလတန္ဖုိး (၄၇၂၅၀၀) ႏွင့္ ညီသြားပါက ၎ပစၥည္းမ်ား အေပၚ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္ ျဖစ္သည္။
(၂) အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္း က်ပ္(၁၀) သိန္းဖုိးရွိပါက ၎အနက္မွ(၄၀)ပုံ (၁)ပုံ က်ပ္(၂၅၀၀၀) ဇကားသ္ေပးလွဴရမည္။
(၃) အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္း၏ ဇကားသ္သည္ က်ပ္ေငြႏွင့္ တြက္၍ေပးႏုိင္သလုိ ပစၥည္းႏွင့္လည္း ေပးႏုိင္သည္။ ပစၥည္းျဖင့္ ေပးလုိပါက ပစၥည္းတန္ဖုိးတူ အခု(၄၀) တြင္တစ္ခုေပးေဆာင္ရမည္။
(၄) အိမ္၊ ျခံ၊ ေျမ၊ လယ္၊ ဆုိင္၊ ကားႏွင့္ ဆုိကၠယ္စသည့္ ပစၥည္းမ်ားကုိ အေရာင္းအဝယ္နိယသ္ျဖင့္ ဝယ္ယူထားပါက ၎ပစၥည္းမ်ားအေပၚလည္း ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။
(၅) ငွါးစားရန္ နိယသ္ျဖင့္ ဝယ္ယူထားေသာ အိမ္၊ ျခံ၊ ေျမ၊ လယ္၊ ဆုိင္၊ ကားႏွင့္ ဆုိကၠယ္စသည့္ ပစၥည္းမ်ားအေပၚ ဇကားသ္ တာဝန္မရွိေပ။
(၆) ကုိယ္ပုိင္ဆြဲေသာ တကၠဆီကားႏွင့္ ဆုိကၠယ္မ်ားအေပၚ၌လည္း ဇကားသ္တာဝန္ မရွိေပ။
(၇) ေရႊေငြႏွင့္ အေရာင္းအဝယ္ပစၥည္းမ်ားအေပၚ က်ပ္ေငြျဖင့္ ဇကားသ္ေပးလွဴလုိပါက ေစ်းကြက္၏ ကာလေပါက္ေစ်းျဖင့္သာ တြက္ခ်က္၍ ေပးေဆာင္ရမည္။
(၈) အေၾကြးေပး၍ ေသာ္၎၊ ေခ်းငွါး၍ေသာ္၎ ေပးထားေသာ ေရႊ၊ ေငြ၏ ဇကားသ္သည္ ပုိင္ရွင္အေပၚ၌သာ တာဝန္ရွိသည္။ ၎ပစၥည္း ျပန္မရမည္ အလွ်င္ဇကားသ္ ေပးေဆာင္ပါကလည္း ပုိင္သည္။ (ရွာမီက်မ္း)
သုိ႔ေသာ္ အေၾကြး၊ ေခ်းေငြႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားသည္ ႏွစ္ပတ္လည္ျပီး ျပန္ရမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အျပည့္အဝရွိပါက ၎ေငြႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားမရွိမည္အလွ်င္ ဇကားသ္ေပးေဆာင္သင့္သည္။
(၉) ကုပဏီအစုရွယ္ရာတြင္ ထည့္ထားေသာ ေငြမ်ားအေပၚ၌လည္း ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။
(၁၀) စက္ရုံေထာင္ထားပါက ၎စက္ရုံအေပၚ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရေပး။ သုိ႔ေသာ္ စက္ရုံမွထြက္လာေသာ ေရာင္းအဝယ္မ်ား ႏွစ္ပတ္လည္းသြားပါက ၎ပစၥည္းမ်ားအေပၚမွ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။
(၁၁) အတုိးေငြမ်ားအေပၚ ဇကားသ္တာဝန္မရွိေပ။ အေၾကာင္းမွာ ၎ေငြမ်ားအား ကုသုိလ္၏ နိယသ္ (ရည္စူးခ်က္) မပါဘဲ ဆြဒ္ကဟ္ (သီးသန္႔အလွဴဒါန) ျပဳရန္ ဝါဂ်ိဗ္ (ဒုတိယအၾကီးေလးဆံုးတာ၀န္) ျဖစ္သည္။ (ကိဖွယသုလ္မုဖ္တီက်မ္း)
နိဆြာဗ္ (သက္မွတ္ခ်က္) ႏွစ္ပတ္လည္ျခင္း
(၁) အထက္ေဖၚျပပါ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)မ်ားသည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လည္ေစရမည္။ တစ္ႏွစ္ပတ္လည္ရန္ တစ္ရက္သာလုိပါက ၎ပစၥည္းအေပၚ ဇကားသ္ေပးလွဴရန္ တာဝန္မရွိေပ။ တစ္ႏွစ္ပတ္လည္သည္ႏွင့္ တျပိဳင္တည္း ၎ပစၥည္းအေပၚ ဇကားသ္ေပးလွဴရမည္။
(၂) ႏွစ္ပတ္လည္ရမည္ဆုိသည့္အခ်က္တြင္ ဟိဂ်္ရီသကၠရာဇ္သာ အက်ံဳးဝင္မည္။ ခရစ္သကၠရဇ္ အက်ံဳးမဝင္ေပ။
(၃) ႏွစ္ပတ္လည္ရမည္ဆုိသည့္ အခ်က္တြင္ လ အက်ံဳးမဝင္ေပ။ ရက္သာလွ်င္ အက်ံဳးဝင္သည္။ ဇကားသ္ၾကိဳေပးသည္ျဖစ္ေစ ေနာက္က်၍ ေပးသည္ျဖစ္ေစ ထုိရက္သာလွ်င္ ဇကားသ္ဖွရႆြ္ ျဖစ္ေသာရက္ ျဖစ္မည္။ လာမည့္ႏွစ္အတြက္လည္း ထုိရက္ကုိသာ ဇကားသ္ဖွရႆြ္ ျဖစ္ေသာရက္အစဟု မွတ္ယူရမည္။
(၄) နိဆြာဗ္ တစ္ႏွစ္ပတ္လည္ျခင္းမရွိေသးဘဲ ၾကိဳတင္ဇကားသ္ေပးလွဴပါက ပုိင္သလုိ ေနာက္က်၍ ဇကားသ္ေပးလွဴပါကလည္း ပုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ၾကိဳတင္ေပးလွဴရေသာရက္ႏွင့္ ေနာက္က်ေပးလွဴေသာရက္ကုိ မွတ္ထားစရာမလုိဘဲ ဇကားသ္ဖရႆြ္ျဖစ္ခဲ့ေသာ ေန႔ရက္ကုိသာ အတိအက်မွတ္ထားရန္ အလြန္ပင္အေရးၾကီးေလသည္။
(၅) နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)သည္ နစ္အလယ္၌ ေလွ်ာ့သြားပါေစ၊ ႏွစ္အစႏွင့္ ႏွစ္အဆုံး၌ နိဆြာဗ္အျပည့္ရွိေနပါက ဇကားသ္တာဝန္ရွိမည္။ အကယ္၍ ႏွစ္အစ (သုိ႔) ႏွစ္အဆုံး၌ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ေလွ်ာ့သြားပါက ဇကားသ္တာဝန္မရွိေပ။ ႏွစ္အစ၌ နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ေလွ်ာ့သြားျပီး ႏွစ္အလယ္၌ ျပန္ျပည့္လာပါက ႏွစ္အလယ္မွ၍ ဇကားသ္၏ အစခ်ိန္ျဖစ္မည္။
(၆) လူတစ္ဦး၏ နိဆြာဗ္သည္ မုဟရ္ရမ္လတြင္ ျပည့္သြားျပီး ၎သူသည္ လေတာ္ျမတ္ရမႆြာန္၌ ဖွရႆြ္တစ္ခုေက်ပြန္လွ်င္ ဖွရႆ္ေပါင္း(၇၀)၏ ကုသုိလ္ရမည္ဟုလာရွိသည့္အေပၚ လာမည့္ လေတာ္ျမတ္ရမႆြန္ အထိေစာင့္၍ ဇကားသ္ေပးလွဴေလသည္။ထုိသုိ႔ ဇကားသ္ေပးလွဴရာတြင္ နိဆြာဗ္၏ တြက္ခ်က္မႈကုိ မုဟရ္ရမ္လမွစ၍ တြက္ခ်က္ရမည္။ အကယ္၍ ၎သူသည္ ေနာက္လာမည့္ႏွစ္ကုိ မုဟရ္ရမ္လမွစမတြက္ဘဲ လေတာ္ျမတ္ရမႆြာန္မွ စတြက္ပါက ၎အေပၚ လေပါင္းမ်ားစြာ၏ ဇကားသ္တာဝန္က်န္ေနမည္။
(၇) လူတစ္ဦး၏ နိဆြာဗ္သည္ လာမည့္ဆြဖရ္လမွျပည့္မည့္။ သုိ႔ေသာ္ ၎သူသည္ လေတာ္ျမတ္ရမႆြန္၏ ထူးျမတ္မႈကုိ ၾကည့္၍ လေတာ္ျမတ္ရမႆြာန္၌ပင္ တြက္ခ်က္ကာ မိမိဇကားသ္မ်ားကုိ အျပီးေပးေဆာင္ေလသည္။ ထုိသုိ႔ တြက္ခ်က္၍ အျပီးေပးေဆာင္လုိက္ပါက လေတာ္ျမတ္ ရမႆြန္ႏွင့္ ဆြဖရ္လၾကား ထပ္မံတုိးပြားလာေသာ ပစၥည္းမ်ား၏ ဇကားသ္တာဝန္ ၎အေပၚက်န္ေနမည္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ- လေတာ္ျမတ္ရႆြန္တြင္ က်ပ္သိန္း(၄၀) အေပၚ ဇကားသ္(၁) သိန္းေပးေဆာင္ျပီးေနာက္ ဆြဖရ္လတြင္ ၎သူ၌` က်ပ္ေငြသိန္း(၈၀) ျဖစ္လာပါက ၎သူအေပၚ က်ပ္ေငြ(၁)သိန္း ဇကားသ္ေပးရန္ တာဝန္က်န္ေနမည္ျဖစ္သည္။
(၈) ဟာဂ်္သြားရန္ စုထားေသာေငြမ်ား ႏွစ္ပတ္လည္သြားပါက ၎အေပၚ ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။ (နိဆြာဗ္ႏွစ္ပတ္မလည္မွီအလွ်င္) ဟာဂ်္သြားရန္ ကုမၼဏီအားေပးထားေသာေငြမ်ားအေပၚ ဇကားသ္တာဝန္မရွိေပ။
(၉) နိဆြာဗ္ ႏွစ္ပတ္မလည္မွီအလွ်င္ ငွါးရမ္းခေပးထားေသာေငြမ်ား (ဥပမာ- (၆)လစာ၊ (၁)ႏွစ္စာ ေငြမ်ား အေပၚ ဇကားသ္ေပးရန္တာဝန္မရွိေပ။ သုိ႔ေသာ္ နိဆြားဗ္ႏွစ္ပတ္လည္ျပီးေနာက္ ဇကားသ္ေပးေဆာင္းျခင္းမရွိေသးဘဲ ငွားရမ္းခေပးခ့ဲပါက ၎ ငွားရမ္းခေပးထားေသာ ေငြမ်ားအေပၚမွလည္း ဇကားသ္ေပးေဆာင္ရမည္။
ဇကားသ္ေပးပုိင္/ မပုိင္သူမ်ားအေၾကာင္း
(၁) အီမာန္ရွင္ကုိသာ ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။ ကာဖွိရ္ႏွင့္ မုရ္သဒ္တုိ့အား ဇကားသ္ေပးမပုိင္းအေၾကာင္းမွာ ဟဒီးဆ္ေတာ္၌ လာရွိသည္မွာ ဇကားသ္ကုိ ခ်မ္းသာေသာအီမာန္ရွင္မွယူ၍ ဆင္းရဲေသာအီမာန္ရွင္ကုိေပးရမည္။(ဒုရ္ရိမုခ္တာရ္က်မ္း)
(၂) “ကုဖွ္ရ္” အဆင့္ထိေရာက္သြားတက္သည့္ က်င့္စဥ္ျပဳေသာ “ဗစ္ဒ္အသီ” မ်ားကုိလည္း ဇကားသ္ေပးမပုိင္။ အကယ္၍ ေပးခ့ဲပါက ၎သူ၏ ဇကားသ္အထေျမာက္မည္ မဟုတ္ေပ။ (ဒုရ္ရိမုခ္တာရ္က်မ္း)
(၃) “ရွီအဟ္” ႏွင့္ “ကာဒိယာနီ” တုိ႔အားလည္း ဇကားသ္ေပးမပုိင္။ ၎တုိ႔အား ဇကားသ္ေပးျခင္းျဖင့္ ၾကီးမားေသာ ဂုနဟ္တက္ေရာက္ေစသည့္အျပင္ ဇကားသ္လည္း အထေျမာက္မည္မဟုတ္ေပ။(အဟ္စႏုလ္္ဖွသာဝါ)
(၄) နိဆြားဗ္ရွင္ မဟုတ္သူမ်ားကုိသာ ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။ နိဆြားဗ္ရွင္အား ဇကားသ္ေပးလွဴခ့ဲပါက ဇကားသ္အထေျမာက္မည္ မဟုတ္ေပ။ ဖခင္နိဆြာဗ္ရွင္မဟုတ္ပါက ၎၏သားသမီးမ်ားအား အရြယ္ေရာက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မေရာက္သည္ျဖစ္ေစ ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။ သုိ႔ေသာ္
ဖခင္ နိဆြားဗ္ရွင္ ျဖစ္ပါက အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ သားသမီးမ်ားအား ဇကားသ္ေပး၍မပုိင္ေပ။ အရြယ္ေရာက္ေသာ သားသမီးမ်ားနိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ပိုင္ရွင္မဟုတ္ပါက ၎တုိ႔အား ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။ အေၾကာင္းမွာ ဖခင္ခ်မ္းသာသူျဖစ္သည့္အတြက္ အရြယ္ေရာက္ေသာ သားသမီးမ်ားသည္ ခ်မ္းသာသူမျဖစ္ႏုိင္ေပ။ ထုိနည္းတူစြာ သားသမီးနိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဖခင္က၎၊ ခင္ပြန္းနိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူ ျဖစ္သည့္အတြက္ ဇနီးက၎၊ ဇနီးနိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူျဖစ္သည့္အတြက္ ခင္ပြန္က ၎၊မိခင္နိဆြားဗ္ရွင္ျဖစ္သည့္အတြက္ သားသမီးမ်ားက၎၊ သားသမီးမ်ား နိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူ ျဖစ္သည့္အတြက္ မိခင္က၎ နိဆြားဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူ (ခ်မ္းသာသူ)မ်ား မျဖစ္နုိင္ၾကေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၎သူးတုိ႔အား တစ္ျခားသူမ်ားမွ ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။(ဒရ္ရိမုခ္တာရ္က်မ္း)
(၅) ဖခင္နိဆြာဗ္(သက္မွတ္ခ်က္)ရွိသူ မဟုတ္ဘဲ အရြယ္မေရာက္ေသးေသာ သားသမီးမ်ား အလြန္ပင္ငယ္ရြယ္ျပီး အသ္ဥာဏ္မျပည့္ေသးသည့္အတြက္ ေၾကးေငြ၊ ပစၥည္ဥစၥာမ်ားကုိ စနစ္တက်သုံးစြဲနုိင္ျခင္းမရွိေသးပါက ၎ကေလးမ်ားအား တုိက္ရုိက္ ဇကားသ္ေပးမပုိင္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ ၎ကေလးမ်ား၏ အုတ္ထိန္းသူမွတဆင့္ ဇကားသ္ေပးပါက ပုိင္သည္။ (ရွာမီက်မ္း)
(၆) မိမိေဆြမ်ိဳးထဲမွ ဇကားသ္ေပးပုိင္သူမ်ားအား အတုိခ်ဳပ္၍ တင္ျပရမည္ဆုိပါက- (၁)ညီအကုိေမာင္ႏွမ (၂) ဦးေလး၊ အေဒၚ (၃)မာမူ၊ မာမီ (၄) ဖူဖီ၊ ဖူဖာ (၅) ခါလာ၊ ခါလူ (စသည္တုိ႔သည္ အရင္းျဖစ္ေစ၊ အေဖအေမကြဲျဖစ္ေစ၊ အေမတူ အေဖကြဲျဖစ္ေစ) (၆) ဘေထြး (၇) မိေထြး (၈) ေယာကၡမ (၉) ခင္ပြန္း၏ ညီအကုိေမာင္ႏွမမ်ားႏွင့္ေဆြမ်ိဳးမ်ား (၁၀) ဇနီး၏ေမာင္ႏွမမ်ားႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးမ်ား စသည္တုိ႔ ျဖစ္သည္။
(၇) မိမိေဆြမ်ိဳးထဲမွ ဇကားသ္ေပး မပုိင္သူမ်ားအား အတုိခ်ဳပ္၍ တင္ျပရမည္ဆုိပါက (၁)ဖခင္၊ မိခင္ (၂)ဒါဒါ၊ ဒါဒီ (၃)နာနာ၊ နာနီႏွင့္ အထက္အဆက္ဆက္ အရင္းအခ်ားမ်ား (၄)သားသမီး၊ ေျမး ၊ ျမစ္ႏွင့္ (သားဘက္မွျဖစ္ေစ၊ သမီးဘက္္မွျဖစ္ေစ) ေအာက္အဆက္ဆက္အရင္းအခ်ာမ်ား (၅) ဇနီးမွ ခင္ပြန္း၊ ခင္ပြန္းမွ ဇနီး စသည္တုိ႔ျဖစ္သည္။
(၈) တမန္ေတာ္ျမတ္ ( صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمْ ) သခင္၏(အမ်ိဳးအႏြယ္ဟာရွိမီဆုိသည့္) “ဆုိင္ယိဒ္`” အမ်ိဳးအႏြယ္အား ဇကားသ္ေပးမပုိင္ေပ။
မွတ္ခ်က္ ။ ။ ဖခင္ “ဆုိင္ယိဒ္” မဟုတ္ဘဲ မိခင္” ဆုိင္ယိဒ္ ” ျဖစ္ပါက ၎၏သားသမီးမ်ား “ဆုိင္ယိဒ္” မျဖစ္ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၎သူတုိ႔အား ဇကားသ္ေပးပုိင္သည္။
(၉) နိဆြာဗ္ရွင္တစ္ဦးသည္ မိမိနိဆြာဗ္တစ္ႏွစ္မျပည့္ေသာေၾကာင့္ ၎အေပၚ ဇကားသ္ေပးလွဴရန္ တာဝန္မရွိေသာ္လည္း ၎သူသည္ ဇကားသ္စားမပုိင္ေပ။
(၁၀) ဇကားသ္၏ နိယသ္မပါဘဲ လွဴဒါန္းခဲ့ေသာ က်ပ္ေငြႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားသည္ ဇကားသ္၏ စာရင္းတြင္ အက်ံဳးမဝင္ေပ။(ရွာမီက်မ္း)
ဇကားသ္ကုိ အခ်ိန္ဆြဲ၍ မေပးသင့္
ေကာင္းျမတ္ေသာ အလုပ္ဟူသေရြ ့၌ ေနာက္က်ျခင္း၊ အခ်ိန္ဆြဲျခင္းသည္ မေကာင္းလွေပ။ ဇကားသ္သည္ ေကာင္းျမတ္ေသာအလုပ္ျဖစ္၍ မိမိအေပၚက်ေရာက္ေသာ ဖွရႆြ္(မလုပ္မေနရတာဝန္) တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ဇကားသ္ေပးရာတြင္ အခ်ိန္ဆြဲေနပါက ရုတ္တရက္ ေသျခင္းတရား ဆုိက္ေရာက္လာမည္ဆုိလွ်င္ ၎ဇကားသ္တာဝန္သည္ မိမိအေပၚက်န္ရွိေနမည္ျဖစ္၍ အေရးယူျခင္းခံရမည္ျဖစ္သည္။
အကယ္၍ ႏွစ္ေက်ာ္လြန္ျပီး ဇကားသ္မေပးဘဲေနလွ်က္ ဒုတိယႏွစ္လည္း ေက်ာ္လြန္သြားပါက ၎သူအေပၚအျပစ္ထုိက္၍ “ေသာင္ဗဟ္” ျပဳရမည္ျဖစ္သည္။ ျပီးေနာက္(၂) ႏွစ္စလုံး၏ ဇကားသ္ကုိ ေပးေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။
မိမိသက္တမ္း၌ ဇကားသ္တာဝန္ရွိလွ်က္ ဇကားသ္မေပးဘဲေနခဲ့သည့္ ႏွစ္တုိင္း၏ ဇကားသ္ကုိ မုခ်ေပးေဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။ (ဒုရ္ရိမုခ္တာရ္က်မ္း)
အထက္ပါ ဇကားသ္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ဖသ၀ါ (ဓမၼသက္) မ်ားအား စီစဥ္တင္ျပခဲ့သည့္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕မွ မုဖ္သီ မဟ္မူးဒ္ဟုစိုင္န္ (မဟ္မူဒီ၊ ဟုစိုင္နီ၊ မဇြာေဟရီ) ဟုစိုင္နီယဟ္ မဇြာဟိရ္အုလူမ္ အစၥလာမ့္တကၠသိုလ္ၾကီး၏ ဟဒီးဆ္ ႏွင့္ ဖိကဟ္ ဘာသာရပ္မ်ားအား သင္ၾကားပို႔ခ်ေနေသာ ဆရာေတာ္မွ ျပဳစုေရးသားထားသည္မ်ားကို အလင္းမ်က္၀န္း မီဒီယာမွ တင္ျပခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
စိုဒိုက္စ္ | အလင္းမ်က္၀န္း
ျမဴ ႏွင္း(ေအးရိပ္ျငိမ္)
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar